Mark Leonard over sociale mindfulness

webinar 27 november 2020

Mindfulness, what is it for?

Mark Leonard speelde een sleutelrol bij de oprichting van het Oxford Mindfulness Centre in 2008, en paste vervolgens het curriculum van Mindfulness-Based Cognitive Therapy aan voor de werkplek. Mark vertegenwoordigt een nieuwe benadering van sociaal leiderschap en systemische verandering.

Het heersende verhaal vertelt ons dat de samenleving de mogelijkheid biedt om ons lot te verbeteren door vaardigheden te ontwikkelen die met mindfulness op de markt zijn gebracht. Maar hoewel we erin zijn geslaagd in onze materiële behoeften te voorzien, leiden velen van ons een ongelukkig, eenzaam leven. Vanuit het standpunt van Mark is mindfulness als zelfhulp of therapie effectief bij het omgaan met de stress van het moderne leven, maar dit gaat niet naar de kern van het probleem.

Hij vindt het sociale proces in een training en in de wereld erg belangrijk, het met elkaar verbinden. Hij erkent het belang van integratie in ons leven van contemplatieve oefeningen die aangepast zijn aan verschillende contexten waarin mensen leven. In onze moderne samenleving kun je spreken van een epidemie van stress, sociale ongelijkheid en uitputting van de natuur en natuurlijke hulpbronnen. MBSR en MBCT zijn ‘evidence based’ en zijn met name heilzaam op het niveau van het individu.

Als we naar de historie van de boeddhistische traditie kijken waar de contemplatieve beoefening vandaan komt dan zien we het volgende:
Ten tijde van de Boeddha, 2500 jaar geleden, was in het kastensysteem van India de grootste vraag: hoe verlos ik mij van het Karma en krijg ik een betere wedergeboorte? De instructie was met name gericht op een weg uit het lijden, via de ethiek van het 8-voudige pad. Later ontstond in Birma (het huidige Myanmar) inzicht-meditatie, een vorm die meer op leken gericht was en op interne psychologische processen: hoe creëren wij ons eigen lijden? Dit sloot later prima aan bij de cognitieve gedragspsychologie uit het westen.

Sociale mindfulness gaat over drie domeinen:
1. het individu (de ethiek van het 8-voudige pad en het ontwikkelen van een heldere geest)
2. de onderlinge relatie tussen mensen (verbinding, veiligheid, dialoog, luisteren)
3. de groep (met een eigen identiteit, in relatie tot onze samenleving, onze omgeving, de aarde).

Wat komt eerst? De sociale context of het individu?
Als een kwart van een groep verandering wil en zich anders gaat gedragen, dan is dit voldoende om de rest van de groep te beïnvloeden en verandering teweeg te brengen in het gedrag van de hele groep.

Mark zet zich er al ruim twintig jaar voor in om meditatie breed toegankelijk te maken. Als mens en als boeddhist heeft hij altijd oog gehad voor het leven op onze aarde. Zijn overtuiging: wij moeten ons bewegen van een economic based (op economisch gewin gebaseerde) naar een value based (op menselijke waarden gebaseerde) samenleving. Door ons te verbinden met anderen kunnen we dit bereiken. De Vietnamese zenboeddhist Thich Nath Hanh vestigde hier de aandacht op. Thich Nath Hanh moest tijdens de Vietnamoorlog zijn land ontvluchten en bracht in het Westen een vredesbeweging op gang met ‘geëngageerd boeddhisme’.

Mensen zijn geen geïsoleerde individuen, we kunnen betere condities op aarde creëren door samen te bouwen aan een meer humane wereld. Als individu kunnen we ons machteloos voelen, maar samen zijn we dat niet. We hebben maar een kwart van de mensheid nodig om veranderingen voor elkaar te krijgen!
Als we ons bewuster zijn van onszelf, leidt dit dan vanzelf tot sociale verandering?
Boeddha legde de basis door met zijn 8-voudige pad een richting te geven hoe wij vaardig kunnen samenleven. Moeten we diverser worden? Meer mensen includeren in onze trainingen? Ja, dat zeker!

Mindfulness zou meer dan een zelfhulpinstrument moeten zijn. Dat is heilzaam voor jezelf én de wereld. Wij kunnen de wereld veranderen in een betere plek voor iedereen!
De driehoek van aandacht (denken, voelen, lichamelijke sensaties) die centraal staat in de mindfulness-beoefening mag uitgebreid worden.
Mark nodigt ons uit een beweging op gang te brengen: “Build a Movement!”

Gastvrouw en facilitator Barbara Doeleman voegt toe dat het de Boeddha zelf was die ons leerde om diep in de wond te kijken naar wat die nodig heeft. Dit moeten we vertalen naar wat de aarde nodig heeft…
In de chat tijdens dit webinar, waaraan 90 mensen deelnamen, worden suggesties gedaan om dit als VMBN op te pakken in de vorm van verdergaande discussie, een werkgroep, een platform over sociale mindfulness…

Barbara sluit af met een vraag voor het hart:
“Hoe kun jij de wereld een betere plek maken, waarin ook je kleinkinderen straks gelukkig kunnen leven?”