Mindfulness in het onderwijs

Mindfulness is van grote waarde voor het onderwijs. Het menselijk leerproces werkt aantoonbaar beter in een kalm brein. Iedereen zou daarom van jongs af aan technieken mee mogen krijgen om een kalm brein voor zichzelf te creëren. Ook helpt het leerlingen bewust te worden van hun grenzen en deze te leren respecteren. Ook is het waardevol om het emotie-regulatie systeem te leren toepassen. Zo leer je op een Maximaal Mindful School waardevolle vaardigheden voor in de klas, maar zeker ook voor daarbuiten.

Verder heeft mindfulness een belangrijk positief effect op de mentale gezondheid. Het zorgt onder andere voor een verbetering van de werksfeer, voor personeel èn leerlingen. Het helpt je om je beter te concentreren. En denk ook aan de preventieve werking van mindfulness op stressgerelateerde klachten en burn-out. Hierbij is bewustwording en het herkennen van automatische reacties en patronen belangrijk. Denk ook aan meerwaarde voor het vroegtijdig herkennen van verslaving, (sociale) angst, fear of missing out (FOMO), (cyber) pesten etc.

Werkgroep Onderwijs

De werkgroep Onderwijs wil bereiken dat iedere leerling/student de basisprincipes van mindfulness zo jong mogelijk aanleert en dat het gebruik van de basisprincipes blijvend ondersteund wordt om het brein ‘in conditie’ te houden. De werkgroep noemt deze missie ‘Maximaal Mindful School’. Onderwijsinstellingen die actief aan het mentale welzijn van studenten willen bijdragen kunnen terecht bij de werkgroep Onderwijs. De werkgroep geeft informatie over evidence based methodes en geregistreerde trainers die actief zijn in het onderwijsveld. Ook benoemt de werkgroep kwaliteitskenmerken voor trainers en methodes. Zo krijgen onderwijsinstellingen direct toegang tot mindfulness-experts in het onderwijs.

Filmpje jeugdjournaal: Geen stress! Australische kinderen krijgen meditatieles – YouTube. 1’42”

Waarde voor onderwijspersoneel

Voor onderwijzend personeel kan een mindfulness based stress reduction (MBSR) training de mentale gezondheid bevorderen. Tijdens de 8-weekse mindfulnesstraining leren docenten zich bewust te worden van hun automatische patronen, in gedrag en reactie. Hierdoor kunnen zij in de lessen en in contact met leerlingen, ouders en collega’s meer vanuit een bewuste keuze reageren. Dit reduceert stress bij henzelf en bij de leerlingen/studenten. Het bevordert de focus tijdens de lessen, waardoor er makkelijker gewerkt kan worden. Verder helpt het om hun grenzen te bewaken, waardoor creativiteit en vitaliteit toenemen. Mindfulness draagt bij aan goede zelfzorg voor het onderwijzend personeel en dit komt daarmee indirect ook ten goede aan studenten of leerlingen.

Lees het artikel over wetenschappelijk onderzoek naar mindfulness op de werkvloer. https://mtsprout.nl/management-leiderschap/5-wetenschappelijke-redenen-voor-mindfulness-op-de-werkvloer

Waarde voor de leerlingen/studenten

Op een school waar mindfulness onderdeel is van het lesprogramma, leert een kind al op jonge leeftijd waardevolle vaardigheden. Bijvoorbeeld het herkennen en aangeven van grenzen, bij zichzelf en bij de ander; het reguleren van emoties; het verwerven van, eigenwaarde; het ontwikkelen van zelfcompassie en het versterken van de veerkracht. Het helpt leerlingen te focussen op hun taak en vriendelijker met zichzelf (en daardoor met hun klasgenoten) om te gaan. Zo leren ze ook beter omgaan met tegenslagen of vervelende situaties. Mindfulness is eerst ervaren, vandaaruit  groeit het inzicht en dan volgt het handelen. De onderwijskracht zal het geleerde direct kunnen toepassen in het contact met de leerling/student, die daardoor meer gezien en gehoord wordt.

Interesse om Maximaal Mindful School te worden?

De werkgroep onderwijs helpt je graag om mindfulness op jouw onderwijsinstelling in te zetten. Dat begint bij het vinden van een gekwalificeerde trainer. Kijk bij het overzicht van ervaren mindfulnesstrainers op de VMBN-website.

Hoe word je een Maximaal Mindful School?

De route naar een Mindful School duurt minimaal één jaar. De werkgroep Onderwijs kan adviseren wat er nodig is om Maximaal Mindful School te worden.

De basis van Maximaal Mindful School zijn bestaat uit het inbedden van een aantal cultuurkenmerken in de school. Denk hierbij aan de volgende houdingskwaliteiten: niet oordelen, geduld, niet streven, vertrouwen, frisse blik, loslaten, accepteren, vriendelijkheid, onbaatzuchtigheid en dankbaarheid.

Sommige onderwijsinstellingen hebben deze sterke, voedende stilte al in hun curriculum ingebed. Er zijn ook  scholen die  een grotere omslag maken. In alle gevallen is betrokkenheid van het onderwijspersoneel en de leerlingen/studenten belangrijk. Door mindfulness in het fundament van de school in te bedden, worden de technieken al snel tot goede gewoontes. Denk bijvoorbeeld aan het houden van een jaarlijkse stilte-oefendag of een vaste nascholingsdag.

Verder start het traject met een 8-weekse MBSR-training voor het personeel. Op verschillende pilotscholen is hier ervaring mee opgedaan. Soms is er onder voorwaarden subsidie beschikbaar (bv. aanvraag NPO-gelden, overheidsbudget om de vitaliteit en mentale gezondheid van hun personeel preventief te waarborgen). Een andere optie is de training te betalen uit het (persoonlijk) opleidings- of ontwikkelingsbudget.

Vervolgens is er een specifieke training van de docent nodig. Gericht op de leerlingen die je onderwijst. Wil je weten wat voor jouw specifieke school de mogelijkheden zijn, neem dan contact op met de werkgroep Onderwijs.

Na de trainingen voor personeel en in de klas, is het belangrijk mindfulness te blijven oefenen en uitdragen. Bijvoorbeeld doordat docenten dagelijks routinehandelingen mindful uitvoeren en door de eigen meditatie beoefening te onderhouden. Een mooi voorbeeld is ook om jaarlijks minstens één keer een oefendag te organiseren. Ook leerlingen kunnen dagelijks mindfulnessoefeningen in hun dag brengen. Bijvoorbeeld aan het begin van hun les of na de pauze.

Als trainer meewerken aan Maximaal Mindful School

We zoeken enthousiaste VMBN-leden die werken in het onderwijs of daar affiniteit mee hebben. Samen kunnen we mindfulness nog verder brengen binnen het domein onderwijs. Ben jij een ervaren VMBN mindfulnesstrainer met minstens 3 jaar ervaring in het geven van de MBSR. En heb je aantoonbare affiniteit met het onderwijs (PO/VO/MBO/HBO/WO), dan komt de werkgroep onderwijs graag met je in contact.

Meer informatie en contact
Mindfulness algemeen → https://www.vmbn.nl/wat-is-mindfulness/

Wetenschappelijk onderzoek naar mindfulness →  https://www.vmbn.nl/wat-is-mindfulness/wetenschap/

PO – primair onderwijs: Corrie Vermeer
VO – voortgezet onderwijs: Jolanda Naaktgeboren
MBO – middelbaar beroepsonderwijs: Esther Helgers-Geelen
HBO/WO – hoger beroeps- en wetenschappelijk onderwijs: Gill Bollegraf

Dit is een levend document!

Disclaimer:  Er kunnen geen rechten aan de informatie op deze pagina worden ontleend. Hoewel de VMBN zorgvuldigheid in acht neemt bij het samenstellen en onderhouden van haar website en daarbij gebruik maakt van bronnen die betrouwbaar geacht worden, kan de VMBN niet instaan voor de juistheid, volledigheid en actualiteit van de informatie op deze pagina. De VMBN wijst iedere aansprakelijkheid ten aanzien van de juistheid, volledigheid, actualiteit van de geboden informatie uitdrukkelijk van de hand.